Reklama w służbie wojny (część pierwsza)

Podrywajcie ich dobre imię. I w odpowiednim momencie rzućcie ich na pastwę pogardy rodaków. 

Sun Zi, Sztuka wojny

Kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się prawdą. 

                                                  Joseph Goebbels

 Choć na dłuższą metę wyniszczająca i nierzadko nieopłacalna wojna bez wątpienia jest i była jedną z głównych matek postępu a sam progres miał tutaj wymiar nie tylko stricte naukowy i technologiczny ale też marketingowy i perswazyjny.
 Wojny nie należy postrzegać tylko i wyłącznie w kategoriach zorganizowanych działań militarnych, to także sztuka manipulacji i konieczność utrzymywania odpowiedniego morale oraz zapewnienia sobie odpowiedniego poparcia, aspekt czysto zbrojny jest wyłącznie środkiem odróżniającym ją od regularnej polityki.

Swój szczególny rozkwit podczas drugiej wojny światowej propaganda zawdzięcza powstałym w tym czasie systemom totalitarnym jak nazizm, faszyzm i komunizm stanowiących wyjątkowo podatny grunt dający jej optymalne warunki rozwoju i możliwość zaistnienia w swojej najbardziej skrajnej i wszechobecnej formie.



Propaganda- celowe oddziaływanie na ludzi, zmierzające- poprzez głoszenie nieprawdziwych lub przesadzonych informacji do pozyskania zwolenników, wpojenia pożądanych przekonań i wywołania określonych zachowań.
Do jej rozpowszechniania może posłużyć nieograniczona paleta form, od telewizji czy radia (a współcześnie także internetu) po sztukę czy taniec, przekaz propagandowy jest transmitowany przede wszystkim przez media i każdy dostępny przez nie nośnik. Wybór tego ostatniego nierzadko pozwalał pokonywać ograniczenia takie jak analfabetyzm (radio) lub pokrywał się z rozwijającym się przemysłem rozrywkowym (kino i telewizja). Podobnie jak w przypadku "zwykłego" przekazu medialnego można zaobserwować tutaj pewną specyfikację i targetowanie odbiorcy, zarówno w formie jak i w treści. Odwoływanie się do popularnych symboli czy nawet trendów jest tu równie powszechne co kreowanie własnych i utrwalanie ich w kulturze i świadomości społeczeństwa.

Przesłanki maksymalnej skuteczności propagandy:

• wspieranie przez władze publiczne;
• wspieranie przez wykształcone klasy;
• realny brak możliwości donośnego sprzeciwu wobec jej treści (cenzura, kooperacja wydawców, zmowa milczenia mediów).
  

Głównym filarem na którym opiera się propaganda jest trzecia z przesłanek a więc cenzura. W przypadku propagandy okresu drugiej wojny światowej była to dalece posunięta cenzura instytucjonalna, oficjalny aparat medialny należał wyłącznie do państwa a za próbę jej naruszenia groziły określone reperkusje z karą śmierci będącą tu na porządku dziennym.

Klasyfikacja propagandy ze względu na stopień zafałszowania treści i utajnienia odbiorcy:
Biała: skierowana do zwolenników w której nadawca jest jawny i podaje prawdziwe źródło pochodzenia informacji.
Szara: źródło niejawne którego pochodzenia odbiorca może się jedynie domyślać.
Czarna: wymierzona we wroga, oparta na dezinformacji poprzez fałszowania rzeczywistego źródła i nadawcy, mająca charakter dyskredytujący i dyfamacyjny.

  Zrozumienie jej ogólnych i bardziej szczegółowych mechanizmów jest interesujące w równym stopniu z historycznego jak i marketingowego punktu widzenia. Temat warty zgłębienia chociażby po to by (być może nie bez cienia niepokoju) przekonać się jak wiele z metod opracowanych w warunkach tamtejszego okresu i ustrojów  jest współcześnie stosowanych przez dysponentów mediów w globalnym społeczeństwie informacyjnym zarówno w polityce jak i przemyśle rozrywkowym.

  Źródła: Słownik wyrazów obcych PWN, Typologia propagandy, Łukasz Szurmiński, Komunikowanie polityczne w nowoczesnym państwie, Mateusz Nieć